अर्थव्यवस्था पुन्हा सुरू होताच मंदी वाढते : संजय पाटील

Businesses are reopening even as demand is low

संजय पाटील : नागपूर प्रेस मीडिया : 5 जून 2020 : भारतातील लॉकडाऊनमुळे निर्माण होणारे व्यत्यय दूर करणे लांबलचक ठरेल - आणि किंमत व्यवसायांनी, विशेषत: छोट्या कंपन्यांनी भरलेले पैसे आता स्पष्ट झाले आहेत. “मोबाईल विकणारी जवळपास २० टक्के मोबाईल दुकाने पुन्हा कधीही उघडणार नाहीत,” असे भारतीय मोबाइल रिटेलर्स असोसिएशनचे अध्यक्ष अरविंदर खुराना म्हणतात. कारणे बरीच आहेत, एकीकडे ते म्हणतात - एकीकडे मालक शहरे सोडून पळून गेले आहेत आणि दुसरीकडे नोकरी गमावत असताना आणि बँका ग्राहकांना कर्ज देण्यास टाळाटाळ करतात, तर उच्च-फोनची मागणी नाही .

भारताच्या रिटेल असोसिएशनच्या म्हणण्यानुसार कपडे, इलेक्ट्रॉनिक्स, फर्निचर यासारख्या अनावश्यक वस्तूंच्या विक्रीत मे मध्ये 80 % घट झाली. किराणा सामान आणि औषधे यासारख्या अत्यावश्यक वस्तूंच्या विक्रीतही 40% घट झाली. संक्रमण वाढल्यामुळे नजीकचे भविष्य अनिश्चित दिसत आहे - गेल्या आठवड्यात भारतामध्ये आतापर्यंत सुमारे 200,000 प्रकरणे नोंदली गेली आहेत.

परंतु अद्याप व्यवसाय सुरू असलेल्या व्यवसायांसाठी सरकार एकसमान प्रक्रिया जाहीर करू शकली नाही - त्यामुळे पुढील आठवड्यात हाय-स्ट्रीट दुकाने, मॉल्स आणि अन्य व्यावसायिक बाजारपेठ पुन्हा सुरू होणार असल्याने विक्री आणखी खाली येण्याची शक्यता आहे.

लॉकडाऊन दरम्यान सर्व व्यवसाय बंद नव्हते - कृषी उत्पादनांपासून ते वीजपुरवठा पर्यंत, आरोग्यासाठी अन्न पुरवठा करण्यासाठी आवश्यक असे ते मानले गेले. आणि मेच्या सुरुवातीपासूनच अधिक व्यवसायांना पुन्हा उघडण्याची परवानगी देण्यात आली आहे.

परंतु, सर्व लोक कमी मागणी, घसरण निर्यात, कामगार टंचाई आणि ऑपरेशनच्या नवीन नियमांमुळे अडचणीत सापडले आहेत ज्यांना सामाजिक अंतर आवश्यक आहे आणि साथीच्या आजारावर नियंत्रण आणण्यासाठी इतर सुरक्षितता उपायांची आवश्यकता आहे. अलीकडील मुलाखतीत, जगातील आघाडीच्या मोटारसायकल उत्पादकांपैकी एकाचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी देखील म्हणाले की सरकारकडून पुरेसे स्पष्टीकरण नाही.

बजाज ऑटोचे व्यवस्थापकीय संचालक राजीव बजाज म्हणतात, “अनलॉक करण्याच्या दिशेने ती गुळगुळीत, एकत्रित आणि लयबद्ध हालचाली मी पाहत नाही.” श्री. बजाज, लॉकडाऊनचे बोलके टीकाकार, विरोधी पक्षनेते राहुल गांधी यांच्याशी बोलत होते. ते म्हणाले की, “संरेखित दृष्टिकोन आवश्यक आहे ... मी खरोखर व्यथित आहे कारण उघडणे हे एक हर्कुलियन कार्य आहे,” असे त्यांनी गांधींना सांगितले. आणि उत्पादनाच्या परिणामाचा परिणाम सलग दुसर्‍या महिन्यात करार झालेल्या भारताच्या उत्पादन आकडेवारीवर दिसून येतो.

उत्तरी लुधियानामध्ये inक्रेलिक फॅब्रिक तयार करणार्‍या कापड गिरणीचे मालक क्षितीज घई म्हणतात, “उत्पादन 50 % टक्क्यांनी कमी झाले आहे आणि मागणी खूपच कमकुवत आहे.” ते म्हणतात की ऑपरेशन्स चांगल्या क्षमतेवर परत आणण्यात ते अक्षम आहेत.

“मला जानेवारी आणि फेब्रुवारीमध्ये परत पाठविलेल्या वस्तूंसाठी देयके मिळाली नाहीत. डीलर्सना पैशासाठी विचारणे फार कठीण आहे, कारण त्यांची स्वतःची विक्री झालेली नाही. ”

परंतु जंतुनाशक, सॅनिटायझर्स, थर्मामीटर आणि कामगारांसाठी मुखवटे यासारख्या अनुपालन खर्चामुळे खर्च वाढला आहे. लॉकडाऊन दरम्यान शहरांतून परप्रांतीय कामगारांच्या निर्वासनामुळे काही व्यवसायांना कामगारांची प्रचंड कमतरता भासली आहे.

राजधानी दिल्लीतील एका बांधकाम ठिकाणी, जेथे राहे डेव्हलपर्स, देशातील सर्वात मोठी रिअल इस्टेट फर्म रहिवासी इमारत उभारत आहे, (साथीचा रोग) सर्वत्र (साथीचा रोग) भारतावर परिणाम झाल्यापासून कामगारांची संख्या 40 टक्क्यांनी कमी झाली आहे. कार्यकारी संचालक नयन रहाजा म्हणतात, "दिल्ली आणि गुरगावच्या आसपासच्या इतर बांधकाम साइटपेक्षा ही चांगली परिस्थिती आहे. रोजंदारीच्या तुलनेत पगारावर मजुरी करणा s्या काही कंपन्यांमध्ये आपण आहोत." परंतु ते म्हणतात की यामुळे विलंब होईल आणि प्रकल्पाची टाइमलाइन वाढविली जाईल.

पुढे बरीच महिने

त्वरित पुनर्प्राप्तीसाठी यापैकी काहीही चांगले नाही, विशेषत: अशा अर्थव्यवस्थेसाठी जे आधीपासूनच मंदीच्या वातावरणात सापडले आहे. गेल्या आठवड्यात सरकारने जाहीर केलेल्या आकडेवारीनुसार- 2019 -20 या आर्थिक वर्षात भारताची अर्थव्यवस्था 4,2 % इतकी वाढली आहे, जी जवळजवळ एका दशकात सर्वात कमी वेगवान आहे. या वर्षाच्या पहिल्या तीन महिन्यांत, लॉकडाउनच्या पहिल्या आठवड्यासह आच्छादित, देशाच्या जीडीपीमध्ये अंदाजे 3.1 % वाढ झाली - अंशतः व्यवसाय बंद होण्याचा परिणाम.

परंतु अर्थशास्त्रज्ञ पुढे सरकण्याचा अंदाज वर्तवितात - २०२०-२१ आर्थिक वर्षातील भारताचा जीडीपी -7% ते 0 % दरम्यान घसरण्याची शक्यता आहे, हे  1970 च्या दशकातील सर्वात वाईट तांत्रिक मंदी आहे. निर्बंध सुलभ झाल्याने पुनर्प्राप्ती होईल, परंतु आर्थिक उद्रेक होण्याच्या अगोदरच्या निम्म्या पातळीवर जाऊन आर्थिक क्रिया करण्यास तीन महिने लागतील अशी त्यांची अपेक्षा आहे.

दरम्यान, कोविड -19  प्रकरणांची वाढती संख्या पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या सरकारला २२ टप्प्यासारख्या टप्प्यात आणली आहे. नोमुरा ग्लोबल रिसर्चचे विश्लेषक सोनल वर्मा म्हणतात, “वाढीव आर्थिक क्रियाकलाप उच्च संसर्ग दराच्या उच्च जोखमीच्या अपरिहार्य खर्चावर येईल.” आणि सरकारच्या आर्थिक प्रतिसादामुळे बरेच अर्थशास्त्रज्ञ निराश झाले आहेत. भारताच्या मध्यवर्ती बँकेने कर्जावरील रेट कट आणि मॉरटोरियम्स यासह उपाययोजनांचा बेफाफा जाहीर केला आहे. आणि सरकारने 266 अब्ज डॉलर्स (212 अब्ज डॉलर) उत्तेजन देण्याची घोषणा केली असून त्यात अनेक तरलता उपाय आणि सुधारणांचा समावेश आहे.

परंतु, बहुतेक मोजणीनुसार, ते जीडीपीच्या 0.8 ते 1% पर्यंत वजा करण्यासाठी खर्च करतात. एकमत हे आहे की मागणी वाढविण्यासाठी, वाढीस उत्तेजन देण्यासाठी किंवा दिवाळखोरी टाळण्यासाठी हे पुरेसे नाही. असे मानले जाते की रेटिंग एजन्सी मूडीजच्या पतसंस्थेने 22 वर्षांत प्रथमच सर्वात कमी गुंतवणूकीच्या श्रेणीत भारताचे सार्वभौम रेटिंग डाउनग्रेड केले.